ABONELİK VE TAAHHÜTLÜ ABONELİK SÖZLEŞMELERİ
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 52. Maddesinin 7. Fıkrasında sözleşmenin zorunlu içeriği, tüketici ile satıcı ve sağlayıcının hak ve yükümlülükleri ile diğer uygulama usul ve esasları yönetmelikle belirleneceği düzenlenmiştir. TKHK 52. Maddesinde yalnızca abonelik sözleşmeleri düzenlenmiş olup, 7. Fıkrasında da diğer uygulama usul ve esaslarının yönetmelikle düzenleneceği belirtilmiştir. Taahhütlü abonelik sözleşmelerine ilişkin olarak Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda herhangi bir hüküm yer almamaktadır. Taahhütlü abonelik sözleşmeleri Abonelik Sözleşmeleri Yönetmeliği’nde düzenlenmiştir.
Abonelik Sözleşmeleri Yönetmeliği’nin 22. Maddesinde abonelik sözleşmelerinin feshi ve sonuçları düzenlenmiştir. İşbu maddenin 3. Fıkrasında “Tüketicinin taahhütlü aboneliğini süresinden önce feshetmesi halinde, 16 ncı madde hükmü uygulanır.” Hükmü amirdir. Dolayısıyla taahhütlü abonelik sözleşmelerinde feshe ilişkin olarak TKHK 52. Madde 7. Fıkrası yollaması ile abonelik sözleşmeleri yönetmeliği; abonelik sözleşmeleri yönetmeliğinin 22. Maddesinin 3. Fıkrası yollaması ile 16. Madde hükmü uygulanacaktır.
Abonelik sözleşmeleri bakımından olağan fesih hakkı TKHK m.52/f.4’te düzenlenmiştir. Bu hükme göre, belirsiz süreli ve bir yıldan daha uzun süreli kurulan abonelik sözleşmeleri, abone tarafından hiçbir sebep göstermeden ve cezai şart ödemeden istenildiği an feshedilebilecektir. Ancak taahhütlü abonelik sözleşmeleri bakımından TKHK’nın bu düzenlemesi geçerli değildir. Taahhütlü abonelik sözleşmesi bir yıldan daha uzun süreli olarak kurulmuş olsa bile taahhüt süresi boyunca olağan fesih yoluyla sona erdirilemeyecektir. Çünkü bu sözleşmede abone, taahhütnamede belirtilen süre kadar sözleşmede kalmayı ve bu süre dolmadan sözleşmeyi feshetmemeyi borçlanmaktadır. Taahhütlü abonelik sözleşmelerinde, aboneler verdikleri taahhüt karşılığında bir menfaat de elde etmektedir. TKHK m.52’nin gerekçesinde de ifade edildiği üzere, kanun koyucu çok uzun süreli abonelik sözleşmelerinin sebep olduğu olumsuzluklardan aboneleri korumayı hedeflemektedir. Fakat yukarıda ifade ettiğimiz üzere taahhütlü aboneliklerde abonenin elde ettiği bir menfaat de olduğundan taahhütlü abonelikler TKHK m.52’de yer alan koruma kapsamında değildir.
Abonelik sözleşmelerinde sürenin sona ermesi belirli süreli abonelik sözleşmeleri bakımından sürenin sona ermesiyle birlikte başka herhangi bir işleme gerek kalmaksızın sözleşme kendiliğinden sona erecektir. TKHK madde 52 ye göre süresi bir yıldan az olan belirli süreli abonelik sözleşmesinde satıcı veya sağlayıcı tarafından sözleşme koşullarında değişiklik yapılması hâlinde tüketici sözleşmeyi feshedebilir. Abonelik Sözleşmeleri Yönetmeliği madde 22/2 ye göre süresi bir yıldan az olan belirli süreli abonelik sözleşmesinde tüketicinin hizmetten yararlanmasına engel olabilecek geçerli bir sebebin varlığı halinde de tüketici sözleşmeyi feshedebilir.
Kanun koyucu süresi 1 yıl ve üzerinde olan belirli süreli abonelik sözleşmeleri ile belirsiz süreli abonelik sözleşmelerini aynı kategoride değerlendirmiş ve aynı hükümlere tabi tutmuştur. Belirsiz süreli olan bir sürekli borç ilişkisinin taraflardan her birinin herhangi bir sebebe dayanmaksızın tek taraflı olarak sona erdirmesidir.
Olağan fesih, bozucu yenilik doğuran bir hak olarak taraflara bu hak, abonelik sözleşmelerinde kanunla sağlanmıştır.
TKHK madde 52/4 e göre tüketici, belirsiz süreli veya süresi bir yıldan daha uzun olan belirli süreli abonelik sözleşmesini herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin istediği zaman feshetme hakkına sahiptir.
Belirli veya belirsiz süreli bir sürekli borç ilişkisinin herhangi bir ifa engeli ya da haklı bir sebebin varlığı halinde bu sebebe dayanılarak taraflardan birinin süresinden önce ve ileriye etkili olarak sona erdirmesi olup olağan fesihten temel fark, geçerli bir fesih sebebine dayandırılmasının şart olmasıdır. Fesih sebebi olağanüstü feshin geçerlilik şartıdır. Olağanüstü fesih sebebinin varlığı belirlenirken aranacak kriter, lehine fesih sebebi doğan kişinin sözleşmesel ilişkiyi devam ettirmesinin dürüstlük kuralı gereğince kendisinden beklenememesi ya da sözleşmesel ilişkinin artık o kişi için çekilmez hale gelmiş olmasıdır.
Taahhütlü abonelik sözleşmelerinde ise aboneler, abonelik sözleşmesi akdetmenin yanı sıra aynı zamanda belirli bir süre boyunca o sözleşmeyle bağlı kalmayı da taahhüt etmektedirler. Abonenin taahhütlü aboneliği süresinden önce feshetmesinde herhangi bir engel yoktur. Abonenin böyle bir talepte bulunması halinde satıcı veya sağlayıcı taahhüdün varlığını gerekçe göstererek taahhütlü aboneliği fesihten kaçınamaz. Ancak vermiş olduğu taahhüdü taahhüt süresi bitmeden sona erdirdiği için aboneye diğer fesih hallerinden farklı olarak bir mali külfet yüklenmiştir. Abonelik Sözleşmeleri Yönetmeliği madde 16/1 e göre taahhütlü aboneliklerde tüketicinin süresinden önce taahhütlü aboneliğini sonlandırması halinde, satıcı veya sağlayıcının talep edeceği bedel, tüketicinin taahhüdüne son verdiği tarihe kadar tüketiciye sağlanan indirim, cihaz veya diğer faydaların bedellerinin tahsil edilmemiş kısmının toplamı ile sınırlı kalmak zorundadır. Ancak, tüketiciden taahhüt kapsamında tahsil edileceği belirlenen bedellerin henüz tahakkuk etmemiş kısmının toplamının, bu tutardan düşük olması halinde sınır değeri olarak tüketici lehine olan tutarın esas alınması zorunludur. Madde 16/2 ye göre ise taahhütlü aboneliklerde tüketicinin yerleşim yerinin değişmesi ve taahhüt konusu hizmetin tüketiciye yeni yerleşim yerinde aynı nitelikte sunulmasının fiilen imkânsız olması durumunda, tüketici, belirtilen tutarları veya herhangi bir bedeli ödemeksizin taahhütlü aboneliğini feshedebilecektir.
Dolayısıyla; Tüketicinin Korunması Hakkında Kanununun 52. Maddesi ile Abonelik Sözleşmeleri Yönetmeliği 22. Maddesi uyarınca tüketici, belirsiz süreli veya süresi bir yıldan daha uzun olan belirli süreli abonelik sözleşmesini herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin istediği zaman feshetme hakkına sahiptir.
Söz konusu abonelik sözleşmesinin taahhütlü abonelik sözleşmesi olması halinde ise; tüketicinin süresinden önce taahhütlü aboneliğini sonlandırması halinde, satıcı veya sağlayıcının talep edeceği bedel, tüketicinin taahhüdüne son verdiği tarihe kadar tüketiciye sağlanan indirim, cihaz veya diğer faydaların bedellerinin tahsil edilmemiş kısmının toplamı ile sınırlı kalmak zorundadır. Ancak, tüketiciden taahhüt kapsamında tahsil edileceği belirlenen bedellerin henüz tahakkuk etmemiş kısmının toplamının, bu tutardan düşük olması halinde sınır değeri olarak tüketici lehine olan tutarın esas alınması zorunludur.
Düzenleme şöyle bir örnekle açıklanabilir. Normal fiyatı 100 TL olan bir internet paketinin 12 ay taahhüt dahilinde kullanımı 80 TL olarak belirlensin. Tüketici 6 ay boyunca interneti kullanıp daha sonra taahhütlü aboneliğini süresinden önce sonlandırmak istediğinde, her ay 20 TL indirim kazandığından, yalnızca 120 TL cayma bedeli ödeme yapacaktır. Fakat tüketici 11 ay interneti kullanıp, son ay iptal etmek istediğinde, son ay faturası 80 TL olduğu için Tüketici lehine olan bedel yansıtılarak 80 TL bedel ödenecektir. 11 ay boyunca almış olduğu 220 TL lik bedel tüketiciden talep edilmeyecektir.
Taahhütlü aboneliklerde tüketicilerin sıklıkla karşılaştıkları sorun, taahhütten önce sözleşme feshetmek istediklerinde karşılaştıkları fahiş tazminat miktarlarıydı. Ancak, 2015 yılında ilgili yönetmelikte yapılan değişiklikle tazminat miktarı talebi için satıcı ya da sağlayıcılara iki sınırlama getirilmiş;
– Birincisi, tüketiciden en fazla, taahhütlü abonelik sebebiyle sözleşme konusu mal veya hizmetin taahhütsüz aboneliklerindeki fiyatından yapılan indirimlerin sözleşmenin sona erdirildiği döneme kadarki toplamı kadar ücret talep edebilirler,
– İkincisi ise, taahhüt süresi kapsamında henüz ödenmemiş toplam bedelin, bu meblağdan düşük olması halinde (birinci sınır) tüketici lehine olan düşük bedel talep edilebilecektir.
