Tüketici Mahkemeleri ve Tüketici Hakem Heyetleri, tüketicilerin haklarının korunması ve uyuşmazlıkların çözüme kavuşturulması amacıyla kurulan iki farklı mekanizmadır. İşte Tüketici Mahkemeleri ve Tüketici Hakem Heyetleri arasındaki temel farklar:
Kuruluş ve Yetki: Tüketici Mahkemeleri, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile kurulan özel görevli mahkemelerdir. Tüketici Mahkemeleri, isminden de anlaşıldığı üzere tüketicilerin iş ve işlemleri nedeniyle yaşadığı uyuşmazlıkların çözümüne bakmakla görevli mahkemelerdir. Tüketici Hakem Heyetleri ise tüketici sorunlarını çözmek için oluşturulan idari birimlerdir ve il ve ilçe düzeyinde bulunmaktadır.
Yetki Alanı: Tüketici Mahkemeleri, tüm tüketici uyuşmazlıklarına bakabilmektedir, yani 2023 yılı itibariyle maddi değeri 66.000.TL ve üzerindeki uyuşmazlıklarda tüm tüketici uyuşmazlıklarına karar verebilirler. Tüketici Hakem Heyetleri ise sadece belli bir tutar sınırlaması içinde bulunan tüketici uyuşmazlıklarına bakabilmektedir. Türkiye’de 2023 yılında geçerli olan tutar sınırlaması, 66.000.TL’ye kadar olan tüketici uyuşmazlıklarını Tüketici Hakem Heyetleri ‘ne başvurulabilecek sınırlamadır.
Süreç ve Masraflar: Tüketici Mahkemeleri’nde dava süreci daha karmaşık ve zaman alıcıdır. Tüketici Hakem Heyetleri ise daha hızlı ve düşük maliyetli bir çözüm yoludur. Tüketici Hakem Heyetlerine yapılan başvurular için herhangi bir harç veya ücret talep edilmezken, Tüketici Mahkemeleri’nde dava süreçleri için yargılama gideri ve avukat ücretleri gibi masraflar söz konusu olabilir. Tüketici mahkemeleri nezdinde tüketiciler, tüketici örgütleri ve Bakanlıkça açılacak davalar her türlü resim ve harçtan muaftır. Tüketici Mahkemesine itiraz aşamasında, tüketiciler 492 sayılı Harçlar Kanunu’nda düzenlenen harçlardan muaftır. Ancak 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu uyarınca gider avansı ödenmesi gerekmektedir.
Kararların Bağlayıcılığı: Tüketici Mahkemeleri kararları kesindir ve taraflar için bağlayıcıdır. Ancak, Tüketici Hakem Heyetleri kararları bağlayıcı değildir. Taraflar, Tüketici Hakem Heyeti kararına itiraz etme hakkına sahiptir ve Tüketici Mahkemesi’ne başvurarak Tüketici Hakem Heyeti kararının iptalini veya değiştirilmesini talep edebilirler.
Hukuki Temsil: Tüketici Mahkemeleri’nde görülen davalarda Avukat tarafından temsil edilmesi sonuç açısından önem taşıyacaktır. Ancak, Tüketici Hakem Heyetlerinde avukatla temsil zorunlu değildir fakat Tüketici bir Avukata vekâlet vererek kendisini temsil ettirebilir.
Kuruluş ve Yargılama Usulü: Tüketici Hakem Heyeti, İl ve İlçe Tüketici Hakem Heyeti adı altında Bakanlıkça belirlenen yerlerde oluşturulurken, Tüketici Mahkemeleri, genel mahkemeler içinde yer almaktadır. Tüketici Hakem Heyetleri, uyuşmazlıkları daha hızlı ve düşük maliyetli bir şekilde çözerek, kararlarını yazılı ve gerekçeli olarak verirler. Tüketici Mahkemeleri ise, daha kapsamlı bir yargılama süreci izleyerek kararlarını yazılı ve gerekçeli olarak verirler.
Kararların Bağlayıcılığı: Tüketici hakem heyeti kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine tüketici mahkemesinde dava açılabilir. Tüketici Mahkemeleri kararları ise, temyiz yolu açık olduğundan, kesinleşmesi için temyiz sürecinin tamamlanması gerekir.
İhtilafların Niteliği: Tüketici Hakem Heyetleri ve Tüketici Mahkemeleri tüketici ile satıcı/sağlayıcı veya üretici arasındaki uyuşmazlıkları çözme konusunda yetkilidirler.
Uygulama Alanları: Tüketici Hakem Heyetleri, daha küçük çaplı uyuşmazlıkların çözümünde kullanılırken, Tüketici Mahkemeleri daha kapsamlı ve yüksek tutarlı uyuşmazlıkların çözümünde kullanılır.
Bu nedenlerle, tüketiciler, sorunlarının niteliğine ve büyüklüğüne göre Tüketici Hakem Heyeti veya Tüketici Mahkemesi’ne başvurarak haklarını arayabilirler.
