14 Nisan 2025 tarihinde Kanal 12 Televizyonu‘nda yayınlanan Sefa Kabaalioğlu ile Tüketici Bilinci programında, Avukat ve Arabulucu Alpcan Tekdemir önemli açıklamalarda bulundu. “Finansal Hizmetlerde Tüketicinin Korunması” başlığı altında ele alınan konularda, tüketicilerin finansal haklarını korumaya yönelik kritik bilgiler paylaşıldı.
Programda, emekli maaşından kredi borcuna yapılan kesintiler, internetten alışveriş dolandırıcılıkları ve kredi kartı aidatlarına ilişkin hukuki süreçler gibi güncel konular masaya yatırıldı. Ayrıca, kredi çekerken yapılan hayat sigortalarının mirasçılardan tahsil edilmesi ve tüketicinin bilgisi dışında gerçekleşen banka hesabı işlemleri gibi mağduriyet yaratan durumlar hakkında da aydınlatıcı bilgiler verildi.
Bu yayın, finansal işlemler sırasında karşılaşabileceğiniz sorunlara karşı sizi güçlendirecek pratik çözüm yolları ve hukuki haklarınız konusunda bilincinizi artıracak. Finansal güvenliğinizi sağlamak için bu değerli bilgileri kaçırmayın.
Programda cevaplanan sorulardan bazıları konu bazında aşağıdadır;
Daha fazlası için program videosunu izlemenizi tavsiye ediyoruz.
Sahte e-ticaret siteleri ve sosyal medya üzerinden yapılan dolandırıcılıklara karşı tüketiciler nasıl önlem alabilir?
Alan adı benzerliklerine dikkat edilmeli.
- SSL sertifikası (https://) olmayan sitelerden alışveriş yapılmamalı.
- Ticaret Bakanlığı ETBİS sisteminde kayıtlı olup olmadıkları kontrol edilmeli.
- Sosyal medya hesaplarının doğrulanmış olması, kullanıcı yorumları ve şikâyet siteleri gözden geçirilmeli.
- Güvenli ödeme sistemleri (Sanal POS, 3D Secure) kullanılmalı; havale, EFT gibi doğrudan para transferi teklif edenlere karşı dikkatli olunmalı.
- Sanal kredi kartı kullanılması bu tür alışverişlerde daha güvenlidir, böylelikle tüm kredi kartı limitine alışveriş yapılan site erişemez tüketici kendi limitini belirleyebilir.
- Ön bilgilendirme formunu tüketici incelemeli, ileride bir sorun meydana gelirse kime karşı haklarını kullanacağını kontrol etmeli, kimi şikâyet edeceğini bilmeli. Vergi numarası, Mersis numarası, gerçek kişi tacir mi yoksa ticaret ünvanı nedir kontrol etmeli.
- İnstagram artık çok önemli bir ticari alan burada yapılan alışverişlere özellikle dikkat etmek lazım. Tüketici ileride şikâyet etmek istediğinde sadece elinde satıcının instagram kullanıcı adı oluyor ve bu yeterli olmayabiliyor. Vergi numarası ve ticaret ünvanı oldukça önemli, gerçek kişi tacir açısından da adı soyadı ve T.C. kimlik numarası için tüketicinin elinde fatura muhakkak olmalı
Dolandırıcılık mağduru olan tüketiciler hangi yasal haklara sahiptir ve nasıl bir yol izlemelidir ve nereye şikâyet etmelidir?
Tüketici herhangi bir dolandırıcılık mağduru olduğunda dolandırıcılık suçunun faillerini Cumhuriyet Başsavcılığı’na şikâyet edebilirler. Tüketicilerin bu süreçte tüm delillerini toplamaları, tüm evrakları sunmaları ve ilk andan beri başlarına gelen her şeyi açıklamaları önem arz edecektir. Parasal sınırlar dahilinde kendilerine karşı sorumlu bulunan ve tacir gibi hareket eden kişi ve kuruluşlara karşı parasal sınırlamalar dahilinde tüketici mahkemesi ve tüketici hakem heyetine de başvurabileceklerdir.
Bankalar bu ücreti hangi hukuki gerekçelere dayanarak talep ediyor?
Kredi kartı aidatları yasaldır ancak tüketicilerin aidatsız bir kredi kartı kullanma hakkı da mevcuttur.
Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 13. maddesinin 2. fıkrası : “Kart çıkaran kuruluşlar, kredi kartlarına uyguladıkları faiz, gecikme faizi, yıllık ücret ve her türlü komisyon oranları ile istenilen diğer bilgileri kamuoyuna yayınlanmak üzere aylık olarak Kuruma iletir. Yayınlanacak bilgi ve belgelerin içeriği ve yayınlama usûl ve esasları Kurulca belirlenir.”
Finansal Tüketicilerden Alınacak Ücretlere İlişkin Usûl ve Esaslar Hakkında Tebliğ’in 11. Maddesi :“Kart çıkaran kuruluşlar, yıllık üyelik ücreti ve benzeri ad altında ücret tahsil etmedikleri bir kredi kartı türü sunmak zorundadır. Finansal tüketiciler tarafından yapılan ücretsiz kredi kartı başvurularının kuruluşlarca reddedilmesi hâlinde, bu başvuruya istinaden yıllık üyelik ücreti olan kredi kartı verilemez. Kart çıkaran kuruluşlar yıllık üyelik ücreti bulunmayan kredi kartı limiti belirlerken, yıllık üyelik ücreti bulunan kredi kartı değerlendirme kriterlerini aynen uygulamakla yükümlüdür. Finansal tüketicilerin yıllık üyelik ücreti bulunan kredi kartını limiti aynı kalmak kaydıyla yıllık üyelik ücreti bulunmayan kredi kartı ile değiştirme talepleri, kart çıkaran kuruluşlar tarafından yerine getirilmek zorundadır. … Birinci ve ikinci fıkralarda yer verilen kartlar dışındaki kredi kartları özelliklerine göre yıllık olarak belirlenen tutar kadar ücretlendirilebilir.”
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 31. Maddesi : “Kart çıkaran kuruluşlar, tüketicilere yıllık üyelik aidatı ve benzeri isim altında ücret tahsil etmedikleri bir kredi kartı türü sunmak zorundadır.”
Yargı kararları bu konuda ne diyor? Yargıtay ve diğer mahkemelerin kredi kartı aidatlarına ilişkin güncel kararları nelerdir?
Yargıtay 13. Hukuk Dairesi 2016/10331 E. 2018/4043 K. 02.04.2018
“bankalar kar amacıyla kurulan müesseselerdir. Bu yüzden gördükleri hizmetin karşılığını da isteyebilirler. Ayrıca çok sayıda banka bulunduğuna göre de davacı kendi yükümlülüklerini yerine getirmek kaydıyla dilediği bankadan kredi kartı kullanma imkanına da sahiptir. Kredi kartı hizmetinin banka için riski bulunduğu gibi bir maliyeti de bulunmaktadır. Bankanın bu maliyeti kredi kartı kullanıcılarına yansıtması doğaldır. Bankaların 5464 sayılı yasanın 25.maddesi gereğince belirledikleri bu ücreti kart kullanıcılarından istediklerinde bunu ödemeye yanaşmayan kişilerle sözleşme yapmaya zorlanamayacakları gibi, mevcut sözleşmeleri de bundan sonra sürdürmeye zorlanamazlar. Taraflar arasında mevcut sözleşme hükümlerine göre davalı bankanın davacıdan üyelik ücreti isteminin kabul edilmemesi nedeniyle sözleşme özgürlüğü çerçevesinde aralarındaki sözleşmeyi feshetmesi ve kredi kartını kullanıma kapatmasına engel bir hüküm de bulunmamaktadır. Bu açıklamalar ışığında somut olay ele alındığında; kredi kartı üyelik bedeli adı altında alınan ücretlerin iadesine yönelik talebin reddine karar verilmesi gerekirken, aksi düşüncelerle kabulüne karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.”
Yargıtay 19. Hukuk Dairesi 2017/264 E. 2018/6098 K. 26.11.2018
“Mahkemece, davalı ile davacı arasında bankacılık hizmet sözleşmesi akdedildiği, bu sözleşme kapsamında davalıya kredi kartı kullandırıldığı, davalının kredi kartı nedeni ile alınan aidatların iadesini talep ettiği ve talebinin Hakem Heyetince kabul edilmiş ise de hukuksal çerçevede bankanın yıllık üyelik aidatı almasının haksız olarak nitelendirilemeyeceği, davalının kredi kartını kullanmaya devam ettikten sonra geriye dönük olarak ödenen aidatların iadesini talep etmesinin sözleşmeye bağlılık ilkesi ile de örtüşmediği, davacının itirazının yerinde olduğu gerekçeleri ile … Kaymakamlığı Tüketici Sorunları Hakem Heyeti Başkanlığının 26.01.2016 tarih ve 2016/1600 sayılı kararının iptaline kesin olarak karar verilmiş, verilen kesin karara karşı davalı vekilinin temyiz talebinin ise kararın kesin olması gerekçesi 19.12.2016 tarihli kararı ile reddedilmiş, hüküm davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir. Dosyadaki yazılara kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere göre, davalı vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun bulunan 19.12.2016 tarihli kararın ONANMASINA, 26/11/2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.”
Bir tüketicinin hesabından bilgisi dışında para çekildiğinde izlemesi gereken ilk adımlar nelerdir?
Tüketicinin banka hesabından bilgisi dışında para çekildiğinde derhal müşteri hizmetlerini aramak ve şüpheli işlem nedeniyle banka kartlarını, kredi kartlarını iptal ettirerek hesaplarını internet kullanımına kapatmak gerekir. Söz konusu işlemler yapıldıktan sonra da şüpheli işleme konu tutar bankadan talep edilmeli ve banka ile eldeki tüm veriler paylaşılmalıdır. Gerektiği takdirde tüketici hakem heyeti/tüketici mahkemesi ve suç duyurusu yollarına da müracaat edilebilir.
Banka, kusuru olmadığı iddiasıyla sorumluluktan kaçabilir mi? Böyle bir durumda tüketicinin hakları nelerdir?
Bankanın ağırlaştırılmış özen yükümlülüğü bulunmaktadır.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2017/3092 E. 2020/400 K. 16.06.2020 tarihli kararı
“…bankalar, özel yasa ile kurulan ve kendilerine alanlarında çeşitli imtiyazlar tanınan, topladıkları mevduatı ve katılım fonlarını sahteciliklere karşı özenle korumak zorunda olan kuruluşlardır. Bankalar sahip oldukları bu vasıfları sebebiyle bankacılık işlemlerinin güvenilen tarafı konumundadırlar. Bu durum, bankaların bir güven kurumu olarak kabul edilmesini ve bankanın sorumluluğunun özel güven sebebiyle ağırlaştırılmasını gerektirir (Battal, A.; Güven Kurumu Nitelendirmesi Işığında Bankaların Hukuki Sorumluluğu, Ankara 2001, s. 106). O hâlde, bankalar, ağırlaştırılmış sorumluluğun bir gereği olarak objektif özen yükümlülüğü altında bulunmakta olup, buna karşılık hafif kusurlarından dahi sorumludurlar. Ayrıca, bu sorumluluğu kaldırmaya yönelik sözleşmeler de geçerli değildir. Zira sorumsuzluk sözleşmesi hükümlerine sınırlama getiren 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK)’nun115/3 ve 116/3. maddeleri gereğince, özel yasa ile kuruldukları ve kendilerine alanlarında çeşitli imtiyazlar tanındığı için bankaların, hafif kusurlarından dolayı ortaya çıkan sorumluluğunu kaldıran sözleşme hükümleri geçersiz olacaktır.
15. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK)’nun 18. maddesinin 2. fıkrası gereğince; tacir, ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli iş adamı gibi hareket etmesi lazımdır. Ancak bankaların, tacir olarak bütün işlemlerinde basiretli davranma yükümlülüğü herhangi bir tacirden farklılık arz etmektedir. Bu sebeple bankalardan beklenen basiret ölçüsü ve özen yükümlüğü şüphesiz daha ağırdır. Özellikle birer itimat kurumu olan bankaların, aldıkları mevduatları sahtecilere karşı özenle koruma yükümlülüğünün daha da arttığının kabul edilmesi gerekmektedir (Yılmaz, S.; Hukuki Açıdan İnternet Bankacılığı, Ankara, 2010, s. 152).”
