Ev sahipleri “Banka hesabım yok “ ya da “ Banka hesaplarıma bloke kondu” diyerek kiracısından elden ödeme yapmasını talep ediyorlar. Bu yasal mı? Bu talebinde ısrar eden ev sahibi nasıl bir ceza ile karşılaşır? Kiracı açısından da bir ceza söz konusu olur mu?
İlgili Kanun Maddeleri;
VUK
355. MADDE – Özel usulsüzlük cezaları
(Bilgi vermekten çekinenler, Vergi Usul Kanunu’nun muhafaza ve ibraz ödevlerine uymayanlar ile elektronik bildirim ve beyan zorunluluğuna uymayanlar için)
Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında
3.400 TL
İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenler hakkında
1.700 TL
Yukarıda belirtilenler dışında kalanlar hakkında
880 TL
Tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğuna uymayan mükelleflerden her birine, her bir işlem için yukarıdaki cezalardan az olmamak üzere işleme konu tutarın % 5’i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir. Ancak bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı 2.500.000 TL’yi geçemez.
Gelir Vergisi Genel Tebliği (Seri No: 268)
1/11/2008 tarihinden itibaren konutlarda,
1. her bir konut için aylık 500 TL ve üzerinde kira geliri elde edenlerin,
2. 1/11/2008 tarihinden itibaren İşyerlerinde, limit aranmaksızın işyerini kiraya verenler ile kiracıların
(298 seri No’lu GVK Genel Tebliği ile) 1/7/2017 tarihinden itibaren tutarı ne olursa olsun haftalık, günlük veya benzeri şekilde kısa süreli konut kiralamalarının kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerinin banka veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi zorunluluğu getirilmiştir.
Yargıtay Kararları;
YARGITAY 3. HUKUK DAİRESİ E. 2017/9219 K. 2019/6130 T. 3.7.2019
Kural olarak, kira ilişkisinin varlığını ve aylık kira bedelinin ne kadar olduğunu ispat külfeti davacıya, davalı tarafından kabul edilen kira bedelinin ödendiğinin ispat külfeti ise davalıya düşer. Davacının talep ettiği yıllık kira miktarı HMK’nın 200. maddesi uyarınca belirlenecek senetle ispat sınırının üzerinde ise davacı kira bedelini yazılı belge ile kanıtlamak zorundadır. Yazılı delille kanıtlanmadığı takdirde ise davalının kabulünde olan miktar esas alınmalıdır. Yine davalı da aynı koşullar altında yıllık kira bedelinin senetle ispat sınırının üzerinde olması durumunda kira borcunun ödendiğini yazılı belge ile ispat etmelidir.
Hukuki Görüş;
Kiraların banka aracılığıyla ödenmeyip elden ödenmesi, taraflar arasında çıkabilecek bir hukuki ihtilafta Mahkeme önünde problem çıkarma ihtimali yüksek bir husustur. Kira bedelinin ödendiğinin ispatı Mahkeme önünde kiracıya düşmektedir. Kira miktarı senetle ispat sınırının üzerinde ise kiracı kira bedelini ödediğini yazılı belge ile ispatlamak zorunda kalacaktır. Senetle ispat sınırının altında kalan bedellerde kiracı tanık vasıtası ile ispatlayabilecektir. Ev sahibi banka aracılığı ile yapılacak bir ödemeyi kabul etmiyorsa kiracı vergi dairesine giderek ihbarda bulunabilecektir.
Konut kiralarında 500 TL ve üzeri bir bedel ödenecekse bunun banka aracılığı ile gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Eğer ev sahibi kirayı elden almayı talep ederse ve ödenmesi gereken miktar 500 TL’nin üzerinde ise mal sahibine en az 250 TL olmak üzere kira bedelinin yüzde 5’i kadar usulsüzlük cezası kesilmektedir. Konut kira ödemelerinde ev sahibinin kirayı elden almayı talep etmesi durumunda yalnızca ev sahibine özel usulsüzlük cezası kesilir. Ancak iş yeri kiralarında ödemenin banka yolu ile değil de elden yapılması durumunda her iki tarafa da ceza kesilir. Hem mal sahibi hem de kiracı özel usulsüzlük cezasını ödemek zorunda kalır. Konut kirası ödemesinin elden yapılması durumunda mal sahibine 250 TL alt sınır olmak üzere kira bedelinin yüzde 5’i oranında ceza kesilir. İş yeri kirasının elden ödenmesi durumunda ise hem mal sahibine hem de kiracıya 250 TL ile 1000 TL arasında bir ceza kesilir. Kesilecek cezanın miktarı, kiracının defter tutma durumuna göre değişiklik gösterir.
Kiraya vermiş olduğu evin kirasını elden tahsil eden ev sahiplerine her ay için ayrı ayrı ödemenin yapıldığı yıla göre özel usulsüzlük cezası kesilmektedir. 2021 yılı için bu cezanın tutarı Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenmiştir. Elden kira alan ev sahipleri 2021 yılı mesken kira geliri sınırının üzerinde aylık kira alıyorlarsa ceza ile karşı karşıya kalırlar. Bu tutarın altında aylık kira geliri olanların banka üzerinden kira almaları şartı bulunmuyor. Ancak yasal sınırı aşan ve elden kira alanlara her bir ay için 600 TL özel usulsüzlük cezası verilmesi öngörülmektedir. Bu ceza duruma göre değişiklik gösterebilmektedir.
Kendilerine özel usulsüzlük cezası kesilen ev sahipleri bu cezaların bildirimlerini aldıkları tarihten itibaren 1 ay içerisinde vergi dairelerine başvurup Vergi Usul Kanunu’nun 376. maddesi gereği cezayı yüzde 50 indirimli ödeyebilirler. Öte yandan özel usulsüzlük cezalarına gecikme zammı uygulanmadığı da diğer kaidelerden birisidir.