Türk Toplumu olarak Tüketicilerin haklarından ne derece haberdar olduklarını söyleyebilirsiniz ?
Türkiye’de 81 İlde gerçekleştirilen ve Tüketicilerin bilgi ve bilinç düzeylerinin ölçülmesine yönelik olarak sorulara verilen cevaplara baktığımızda;
Tüketicilere yönelik yasal düzenlemelerden haberdar mısınız sorusuna % 34.1 oranında her zaman % 54 oranında bazen ve % 11.9 oranında Hiçbir zaman
Tüketicilerin korunmasından sorumlu kuruluşları ve görevlerini biliyor musunuz sorusuna % 37.1 oranında her zaman % 52 oranında bazen ve % 10.9 oranında ise hiçbir zaman
ALO 175 Tüketici Hattı hakkında bilgi sahibi misiniz sorusuna % 43.2 Her zaman % 33.6 bazen ve % 23.2 oranında ise hiçbir zaman
Yanıtını vermişlerdir.
Diğer yandan Tüketiciler satın aldıkları mal ve hizmetler ile ilgili olarak yaşadıkları mağduriyetlerin çözümüne yönelik olarak neden eyleme geçmedikleri yönündeki soruya;
% 30.6 oranında ne yapılacağını ve nasıl bir yol izleneceğini bilmediğini
% 28.1 oranında sorun yaşadığı mal ve hizmetin bedelinin düşük olması nedeniyle harcanacak zaman ve emeğe değmeyeceğini düşünmesi
% 21.5 oranında sorunun çözümlenmeyeceğini düşünmesi
% 17.4 oranında ise sorunun çözümüne ilişkin işlemlerin zor olmasını
gerekçe göstermişlerdir.
Araştırmanın sonuçlarını analiz ettiğimizde Tüketicilerin haklarından yüksek oranda haberdar olmadıklarını ve mağdur edildiklerinde hak arama mücadelesi noktasında da yeterli düzeyde bilgiye ve harekete geçme arzu ve duygusuna sahip olmadığını söyleyebilirim.
2021’de Tüketiciler en çok hangi konularda şikayetçi oldu ve bu yasal anlamda karşılanabildi mi ?
Son yıllarda Tüketici Hakem Heyetlerine ve Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü’ne yapılan şikâyetleri konu bazında incelediğimizde değişiklik göstermediğini ve aynı konularda yoğun şikâyetlerin devam ettiğini söyleyebilirim.
Tüketici Hakem heyetlerine yıllar itibariyle yapılan ve konu bazında ilk 5’e giren şikâyetler;
- Abonelik sözleşmeleri
- Ayıplı Mal
- Ayıplı Hizmet
- Mesafeli sözleşmeler – e-ticaret sitelerinden yapılan alışverişler
- Tüketici Kredisi sözleşmeleri
olarak sıralanmaktadır.
Yasal Çerçevede Tüketicilere tanınan hakların yeterli dayanağa sahip olduğunu düşünüyor musunuz ?
Yürürlükte bulunan 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve bu kanuna bağlı olarak çıkarılan yönetmelikler tüketicilerin haklarının korunması hususunda geniş kapsamlı olarak güvence sağlıyor.
Kanunun yürürlüğe girdiği 2014 yılından bu yana geçen yaklaşık 7 yıl içerisinde özellikle mesafeli sözleşmeler ve satış sonrası hizmetlerde yaşanan gelişmeler, satıcıların yükümlülükleri konusunda yeterli bilgiye sahip olmamaları, denetimlerin yetersiz olması ve tüketici lehine olan uygulamaların satıcılar ya da sağlayıcılar tarafından yerine getirilmemesi, suiistimal edilmesi ve hatta onların tecrübe ve bilgisizliğinden yararlanılarak yanlış yönlendirilmeleri neticesinde mağduriyetler oluşmakta ve zaman içerisinde yaşanan bu olaylar nedeniyle Bakanlık nezdinde bu hususlar not edilmekte olup, ilerleyen dönemlerde kanunda değişiklik ve ilaveler yapılması gündeme gelebilir.
Tüketiciler kur düşüşü sonrası yüksek fiyattan şikâyetçi, neler yapmalılar ?
Tüketiciler haksız ve fahiş fiyat uygulamasının var olduğunu düşünüyorlar ise Ticaret Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulan ve cep telefonlarında mobil uygulama olarak var olan HFA-Haksız Fiyat artışı uygulamasını kullanarak doğrudan Haksız fiyat artışlarını çevrimiçi olarak bildirimde bulundukları gibi ALO 153 Zabıta ve ALO 175 Tüketici Danışma hattını arayarak da bildirimde bulunabilirler.
Ayrıca tüketimden gelen güçlerini kullanarak “ Haksız ve yersiz “ fiyat ile mal satan marketlerden alım yapmayarak ve bu marketleri çevresindeki diğer tüketicilere bildirerek oradan satın alma yapmalarının önüne geçebilirler. Böyle örgütlü hale gelebilecek eylemlerin neticesinde satış kaybına uğrayacak perakendeciler / marketler fiyatlarını indirmek ya da makul seviyelere çekmek zorunda kalacaklardır.
Kamunun Gıda Fiyatlarındaki artış konusunda yaptığı çalışmalardan bahsedebilir misiniz ?
Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü Başkanlığındaki ekipler tarafından marketlerde fahiş fiyat artışı ve etiket denetimleri yapıldı ve yapılmaya devam ediliyor.
Denetimlerde fahiş fiyat artışı olup, olmadığına ve fiyat etiketine aykırı işlem yapılıp, yapılmadığı kontrol edilmekte ve bu incelemeler sonucunda Perakende Ticaretin düzenlenmesi hakkında kanun ve Tüketicinin Korunması Hakkında kanuna aykırı iş ve işlemlerin tespit edilmesi durumunda idari para cezası uygulanmaktadır.
Fiyat artışlarının geri alınmaması, stokçuluğun artması gibi durumlarda Tüketiciler nasıl hareket etmeli ?
Tüketicilerin hayat pahalılığı / fiyat artışları karşısında yapmaları gereken en doğru davranış tüketimi azaltarak sadece ihtiyaçları olan ürünleri almak olmalıdır.
Tüketiciler tarafından özellikle bu dönemde bireysel krediler / tüketici kredileri ihtiyaç karşılamada öncelikli bir seçenek olarak algılanmamalı, satın almayı bir süre erteleme veya tamamen vazgeçme yoluyla harcamalarını azaltma yoluna gitmeyi tercih etmelidirler.
Bugün Tüketicilerin büyük çoğunluğu mevcut ekonomik koşulların önceki yıllara göre kötüleştiğini ve yine büyük kısmının da önümüzdeki dönemde daha da kötüleşeceğini öngörmektedir.
Bu durumda talep ve ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla ürün ve hizmet seçme kararları ve bu kararlar doğrultusunda aldıkları / alacakları aksiyonlar kısıtlı olarak gerçekleşecektir ve gerçekleşmesi en rasyonel yöntem olacaktır.