Tüketici Hakem Heyetlerinin karar ve ek süresi ne kadardır ve Hakem Heyetlerinde nitelikli kararlar verilebiliyor mu ?
Video Deşifresi;
– Sefa KABAALİOĞLU –
Şimdi Şevda hanım konusu sebebi ve tarafları aynı olan uyuşmazlık ile ilgili birden çok tüketici hakem heyetine başvuru yapılabilir mi? Birincisi bu ikincisi tüketici hakem heyetine yapılan başvurular ne kadar sürede karara bağlanmalıdır? Yoğunluk halinde ek süre talep edilebilir mi? Bu süre ne kadardır?
Avukat Şevda ŞENSOY;
– Şimdi konusu tarafları aynı olan bir uyuşmazlıkla ilgili birden çok hakem heyetine başvuru yapılamaz. Eğer mevcutta görülmekte olan bir zaten hakem heyeti başvurusu varsa aynı başvuruyu bir daha yaparsanız onun hukuki terimi derdestliktir. Burada vurgulamak gerekir ki hukuki anlamda derdest ne demek ya da diğer bir deyişle derdestlik hali, konusu ve tarafları aynı olan bir davanın kesinleşmeden aynı ya da başka bir mahkemede yeniden açılması halini ifade eder.Bu nedenle ikinci başvurunuz reddedilir. Öncelikle onu söylemek lazım. Eğer sonuçlanmış bir başvurunuz varsa bu defa da yine hukuken kesin hüküm dediğimiz nedenle ikinci başvurunuz reddedilir. Çünkü hakem heyeti karar vermişse sizin uyuşmazlığınız hakkında siz tüketici mahkemesine itiraz ederek veya etmeyerek o karar artık kesinleşmişse kesin hüküm teşkil eder ve ondan sonra da bir daha aynı konuda tekrar o hakem heyetine ya da başka bir hakem heyetine başvuruda bulunamazsınız. Bu zaten artık bütün başvurular dilekçe ile yapılsa dahi elektronik ortama artık aktarıldığı için zaten otomatik olarak bütün hakem heyetlerinin ekranında daha önceki başvurular çıkıyor ve bakıldığında bu tespit ediliyor. Dolayısıyla da ret kararı alınır.
Sefa KABAALİOĞLU;
– Peki süreler yani tüketici hakem heyeti şikâyeti ne kadar sürede karara bağlamalıdır ve ek süre ne kadar alabilir? Çünkü eski yönetmelikle de bir de farkını da söylerseniz,
Avukat Şevda ŞENSOY;
– yani altı ay içinde bağlaması öngörülüyor. Daha önce de aynıydı uzama süresi için hani hakem heyetinin bir altı aylık daha ek süresi vardı önceki yönetmelikte şimdi o üçe düşürüldü. Ama tabii işte başvuru sayıları bu kadar artmışken ve hakem heyeti sayısı artmamışken ne kadar aslında gerçekçi açıkçası hani onu da tartışabiliriz doğrusunu söylemek gerekirse ona çok riayet etmeye çalışıyorlar hakem heyetleri ama bir yandan da işte bu limitin artması iş yükünü de tabii oldukça arttırıyor. Aynı sayıda hakem heyeti var ama çok daha fazla başvuru var. O nedenle tabii altı aylık süreyi de her zaman tutturamayabiliyorlar.
Tüketici Hakları Uzmanı Sefa KABAALİOĞLU;
– Zaten şunu görmeye başlayacağız değil mi? Şimdi 2023 yılı yaşandığı zaman 2024 yılında tüketici hakem heyetlerine yapılan başvuru sayılarını elimize aldığımız zaman herhalde 2021 ile 2022 ile karşılaştırdığımız zaman ben bir tahminde bulunayım belki yüzde yüz elli yüzde iki yüz lere varan arada bir fark olacak. Peki, ama tüketici hakem heyetlerinin bu kadar azaldığı bir ortamda ve sınırlı sayıda iken ve müracaat rakamlarının da artacağı bir oranda ne kadar doğru değerlendirmeler yapılacak? Ne kadar doğru kararlar verilebilecek kısaca alabilir miyim? Çünkü sorularım var ve yönetmenim de beni uyarıyor. Süremiz azaldı diye ben zaten benim programım bir saat ben yönetmenimden rica ettim biraz daha konuşalım, faydalı olalım diye sağ olsunlar teşekkür ederim. Onlar bana biraz daha süre verdiler, bir de burada kısaca alayım –
Avukat Şevda ŞENSOY;
– Çok elimizden geleni hani baro temsilcileri olarak yapıyoruz. Tek hukukçu biziz tabii ama tabi sayı çok arttığında hata yapma ihtimaliniz de çok artıyor. İnceleme yaparken yani şimdi 500 dosyayı bir günde ya da iki toplantıda şimdi toplantı diyor hakem heyeti yönetmeliği ama toplantı nedir? Biz hiçbir zaman iki saatlik bir toplantı yapıp da baro temsilcileri çıkmıyor.
En az iki gün, üç gün ayda hakem heyetinde full bütün mesai saati boyunca incelemeniz gerekiyor. Gerçekten hepsini okumak bunu gerektiriyor. Hatta Aziz Bey’in KOÇAL’ın çok güzel bir şeyi vardı. O böyle dakikada söylüyordu, o dakikaya şeylere vuruyordu bir de yani çarpıyordu. iki dakikaya da üç dakikaymış galiba. bir A4’ü okuma süresi bile hani. Dolayısıyla onu okuyacaksınız anlayacaksınız yorumlayacaksınız falan. Hani hakikaten zaten imkânsız biz o yüzden demiştik işte. Hani en başta da konuştuk ya, yani bu altyapıyı düzeltmezseniz bu hakemleri hakem heyetlerinin bir kere üye niteliklerini değiştirmezseniz raportörlerin daha nitelikli olmasını aramazsanız.
Bu sayıyı arttırmak yerine azaltmaya kalkarsanız buradan sadece sayısal bir beklentiniz var demektir. Sizin buradan demek ki niteliksel bir beklentiniz yok demektir. Yani dolayısıyla biz diyoruz ki önemli olan oradan kaç karar çıktı değil ki çok yüksek kararlar çıkıyor. Tüketici hakem heyetlerine 2022 yılında toplam 635 bin 363 başvuru yapılırken bunlardan 601 bin 961’ine ilişkin karar verildi. Uyuşmazlıkların yaklaşık yüzde 50’si tüketiciler lehine karara bağlandı. Tüketici hakem heyetlerine 2022 yılında yapılan başvuruların toplam parasal değeri yaklaşık 1,5 milyar lira oldu 2022 itibariyle Türkiye çapında hani hakem heyetlerinden çıkan karar sayısı ve bu mahkemelerden çıkanın 10 katı yani hakem heyetleri bu kadar önemli. Tüketici hakları açısından o zaman gelin bunu daha nitelikli hale getirelim yani bu çağrıyı çok defa yaptık. O yüzden bütün paydaşları toplayın gelin hakem heyeti yapısını çok daha verimli çalışabilecek bir hale getirelim. Hala bunun arkasındayız açıkçası