Kirada oturduğu evi satılığa çıkarılan kiracı potansiyel alıcılara evi göstermek zorunda mıdır? Bu konuda yasal bir düzenleme var mı? Kiracı göstermek istemez ise cezai bir yaptırım söz konusu olur mu? Bazı kiracılar evin tamamını mahremiyet nedeni ile göstermek istemiyorlar, böyle bir hakları var mı?
İlgili Kanun Maddeleri;
Türk Borçlar Kanunu 319. madde; “Kiracı, kiralananın ayıplarının giderilmesine ya da zararların önlenmesine yönelik çalışmalara katlanmakla yükümlüdür.
Kiracı, bakım, satış ya da sonraki kiralama için zorunlu olduğu ölçüde, kiraya verenin ve onun belirlediği üçüncü kişinin kiralananı gezip görmesine izin vermekle yükümlüdür.
Kiraya veren, çalışmaları ve kiralananın gezilip görüleceğini uygun bir süre önce kiracıya bildirmek ve bunların yapıldığı sırada kiracının yararlarını göz önünde tutmak zorundadır.”
Yargıtay Kararları;
YARGITAY 13. HUKUK DAİRESİ E. 2006/14139, K. 2007/822, T. 30.1.2007 sayılı kararı;
“Davacı, maliki olduğu taşınmazı 1.1.2004 tarihli ve 2 yıl süreli kira sözleşmesi ile davalıya kiraladığını, günün ekonomik koşulları gereği mecuru satmak istediğini, davalının taşınmazı almak isteyen müşterilere göstermediğini belirterek, mahkeme uygun görülecek gün ve saatlerde müşterilere gösterilmesine izin verilmesine karar verilmesini istemiştir.
Davalı, mecuru haftada 2-3 gün emlakçılar eşliğinde 4-5 müşteriye gösterdiğini, davacının mecuru tahliye ettirmek için kötü niyetli olarak hareket ettiğini, Çarşamba günleri saat 14:00-15.00 arası mecuru göstermeye hazır olduğunu bildirmiştir.
Mahkemece, davanın kabulüne, mecurun her haftanın Çarşamba günü 14:00-15:00 saatleri arasında satın alacak 3. kişilere davalı tarafça gösterilmesi için izin verilmesine karar verilmiş hüküm davalı tarafça temyiz edilmiştir.
Uyuşmazlık, davalıya kiralanan ancak davacı tarafça satılmak istenen mecurun müşterilere gösterilmesi konusunda çıkan muarazanın meni talebinden kaynaklanmaktadır.
Anayasamızca teminat altına alınan özel hayatın gizliliği, ve korunması ilkesi gereğince, kişinin konut dokunulmazlığı vardır. Kanunun açıkça gösterdiği hallerde usulüne göre verilmiş hakim kararı olmadıkça; Milli güvenlik veya kamu düzeni bakımından gecikmede sakınca bulunan hallerde de, kanunla yetkili kılınan merciin emri bulunmadıkça konuta girilemez. Ancak konut dokunulmazlığına sahip kişinin bu hakkını kullanması mutlak olmadığından yasal koşulların oluşması halinde bu hak sınırlandırılabilir.
Somut uyuşmazlıkta olduğu gibi kiralayan mecuru satmak istediğinde kiracının mecuru satın almak isteyen kişilere gösterilmesine izin verilmesi gerekir. Bu husus tarafların ve mahkemenin de kabulündedir. Ne var ki herkes hakkını objektif iyi niyet kuralları içinde kullanmalıdır.
Mahkemece, mecurun her hafta Çarşamba günleri 14:00-15:00 saatleri arasında müşterilere gösterilmesine izin verilmiştir. Karar bu haliyle davacıya tanınan hakkın kötüye kullanılmasına müsait olduğundan yeni uyuşmazlıkların doğmasına engel olmak için verilen izne süre sınırlaması getirilmesi gerekir.
Mahkemece, mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yapılarak, ekonomik koşullar, taşınmazın bulunduğu yer, taşınmazın nitelikleri vs. özellikler değerlendirilerek ne kadar sürede satılabileceği tespit edilerek, mecurun gösterimine bu süre ile sınırlı olarak izin verilmesi gerekirken bu konuda süre sınırlamasına gidilmeksizin yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.”
Hukuki Görüş;
Kiracının, kiralananı gösterme yükümlülüğü bulunmaktadır. Söz konusu hak; kiralayanın istediği zaman kiralananı gösterme hakkını vermemektedir. Tarafların mutabakatı ile uygun gün ve saatler belirlenmelidir. Kiralayanın veya emlakçının aksi yöndeki eylemleri karşısında muarazanın meni talebi ile dava açabilir. Kiracı, özel hayatın gizliliği iddiası ile kiralananı göstermekten kaçınamayacaktır.
